Vitaminler, canlıların yaşayabilmesi için küçük miktarlarda alınması gereken organik bileşiklerdir. Vitaminleri gıdalardan alırız çünkü insan vücudu bu vitaminleri ya yeterince ya da hiç üretemez.

Bütün organik bileşiklerde karbon bulunur. Organizmaların, yani canlıların, az miktarlarda alınması gereken kimyasal bileşikleri üretemediğinde bunları dışarıdan almaları gerekir. İşte bunlara vitamin denir.

Tüm canlılar aynı vitaminlere aynı miktarda ihtiyaç duymazlar. Örneğin, insanların aksine köpeklerin ekstra C vitaminine ihtiyaçları yoktur çünkü bu vitamini kendileri üretebilirler, yani sentez yapabilirler.

Vitamin nedir?

Vitamin en basit ifadeyle organik bir maddedir; doğal gıdalarda az miktarlarda bulunur ve metabolizmanın normal seyri için gereklidir. Vitamin eksikliği hastalık ve sakatlıklara neden olabilir.

Yani Vitamin:

Organik bir maddedir.
Vücudun yeterli miktarda kendi kendine üretemediği temel bir besin olup gıdalardan belli ve az miktarlarda alınmalıdır.
Hâlihazırda bilinen 13 vitamin vardır.

Yağda Çözünen ve Suda Çözünen Vitaminler

Yağda Çözünenler

Bu vitaminler vücuttaki yağ dokularda ve ciğerde depolanır. Suda çözünenlere nispeten daha kolay depolanır ve vücutta günler, hatta aylarca kalabilir.

Yağda çözünen vitaminler yağlar, yani lipitler yardımıyla bağırsak yoluyla absorbe edilir.

Suda Çözünenler

Bu vitaminler vücutta uzun süre kalmaz ve idrar yoluyla dışarı atılır. Yağda çözünenlere nispeten daha sık aralıklarla yenilenmelidir.

A, D, E ve K vitaminleri yağda çözünür.

C ve tüm B vitaminleri suda çözünür.

Vitaminler Listesi

A Vitamini

Kimyasal adı: retinol, retinal ve beta karoten dâhil dört carotenoid
Yağda çözünür.
Eksikliği gece körlüğü ve keratomalasi, yani kornea erimesine yol açabilir.
A vitamini kaynakları: ciğer, balıkyağı, havuç, brokoli, tatlı patates, tereyağı, karalahana, ıspanak, balkabağı, lahana, bazı peynir türleri, yumurta, kayısı, kavun ve süt.
B Vitamini

Kimyasal adı: thiamine (thiamin)
Suda çözünür.
Eksikliği beriberi, Wernicke-Korsakoff sendromuna yola açabilir.
B vitamini kaynakları: Maya, taneli tahıllar, ayçiçeği çekirdeği, esmer pirinç, tam tahıllı çavdar, kuşkonmaz, portakal, ciğer, yumurta, karalahana, karnabahar.

B2 VİTAMİNİ

Kimyasal adı: riboflavin
Suda çözünür.
Eksikliği ariboflavinoza yol açabilir.
B2 kaynakları: Kuşkonmaz, muz, Trabzon hurması, bamya, pazı, çökelek, süt, yoğurt, kırmızı et, yumurta, balık ve taze fasulye.

B3 VİTAMİNİ

Kimyasal adı: niacin, niacinamide
Suda çözünür
Eksikliği pellagraya neden olabilir.
B3 kaynakları: Ciğer, yürek, böbrek, tavuk, sığır, balık (ton ve somon), yumurta, süt, avokado, hurma, domates, yapraklı sebzeler, brokoli, havuç, tatlı patates, kuşkonmaz, kuruyemiş, tam tahıllar, bakla ve mantar.

B5 VİTAMİNİ

Kimyasal adı: Pantotenik (pantothenic) asit
Suda çözünür.
Eksikliği paresteziye neden olabilir.
B5 kaynakları: Et çeşitleri, tam tahıllar (öğütülmüş tahılda olmayabilir), brokoli, avokado, arı sütü, balık yumurtası.

VİTAMİN B6

Kimyasal adı: pyridoxine, pyridoxamine, pyridoxal
Suda çözünür
Eksikliği anemi ve periferik nörepatiye sebep olabilir.
B6 kaynakları: Et çeşitleri, muz, tam tahıllar, sebze ve kuruyemiş. Süt kurutulduğunda (süt tozu yapıldığında) toplam B6 vitamininin yarısını yitirir. Dondurma ve konserveleme yapıldığında da.

B7 VİTAMİNİ

Kimyasal adı: biotin
Suda çözünür
Eksikliği cilt ve bağırsak iltihabına yol açabilir.
B7 kaynakları: Yumurta sarısı, ciğer ve karnabahar

B9 VİTAMİNİ

Kimyasal adı: folik asit, folinik asit
Suda çözünür.
Eksikliği gebelik ve doğumda anomaliler çıkarabilir.
B9 kaynakları: Yapraklı sebzeler, bakla, ciğer, hamur mayası, ayçiçeği çekirdeği.

B12 VİTAMİNİ

Kimyasal adı: cyanocobalamin, hydroxycobalamin, methylcobalamin
Suda çözünür.
Eksikliği megaloblastik anemiye yol açabilir.
B12 kaynakları: balık, deniz kabuklusu, sığır ve kanatlı eti, yumurta, süt ve süt ürünleri.
Veganların B12 takviye ürünleri almaları tavsiye edilir.

C VİTAMİNİ

Kimyasal adı: askorbik asit
Suda çözünür.
Eksikliği megaloblastik anemiye yol açabilir.
C vitamini kaynakları: sebze ve meyveler. En yüksek C vitamini içeren gıdalar Kakadu eriği ve kamu kamu meyvesidir. Ciğerde de C vitamini bulunur.

D VİTAMİNİ

Kimyasal adı: ergocalciferol, cholecalciferol
Yağda çözünür.
Eksikliği raşitizm ve osteomalasi, yani kemik yumuşamasına yol açabilir.
D vitamini kaynakları: Güneşten ya da suni ışık kaynaklarından gelen morötesi B ışığına maruz kalındıktan sonra cilt tarafından üretilir. Ayrıca yağlı balıklarla, yumurtada, sığır ciğerince ve mantarda bulunur.

E VİTAMİNİ

Kimyasal adı: tocopherols, tocotrienols
Yağda çözünür.
Eksikliği pek görülmez. Yenidoğanlarda hemolitik anemiye yola açabilir.
E vitamini kaynakları: kivi, badem, avokado, yumurta, süt, kuruyemiş, yapraklı yeşil sebzeler, kızartılmamış bitki yağları, rüşeym ve tam tahıllar.

K VİTAMİNİ

Kimyasal adı: phylloquinone, menaquinones
Yağda çözünür.
Eksikliği kanama diyatezine yol açabilir.
K vitamini kaynakları: Yapraklı yeşil sebzeler, avokado, kivi ve maydanoz.